İZALE-İ ŞUYU YANİ ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASI NEDİR?

En çok karşılaştığımız dava çeşitlerinden olan İzale-i Şuyu yani Ortaklığın Giderilmesi Davasını kısaca açıklamak gerekirse;

Öncelik izale kelime anlamı itibariyle gidermek, şuyu ise ortaklık anlamındadır. Bu itibarla Dava olarak Ortaklığın Giderilmesi anlamına gelir. Bu dava genellikle arsa , arazi daire gibi taşınmazların ortaklık konusunda yaşanan sorunların giderilmesinde açılır.

Örneğin bir daireye malik olarak 4 hissedar olsun. Bu hissedarların, söz konusu daireyi birlikte idare etme imkanı yoksa açılacak olan dava ; İzale-i Şuyu yani Ortaklığın Giderilmesi Davasıdır.

İzale-i Şuyu davası Medeni Kanunumuzun 699. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre " Paylaşma, malın aynen bölüşülmesi veya pazarlık ya da artırmayla satılarak bedelinin bölüşülmesi biçiminde gerçekleştirilir.

Paylaşma biçiminde uyuşma sağlanamazsa, paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verir.

Bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık artırmayla satışa hükmolunur. Satışın paydaşlar arasında artırmayla yapılmasına karar verilmesi, bütün paydaşların rızasına bağlıdır."

Madde hükmünde de görüldüğü üzere bu davayı hissedarlardan sadece biri de açabilir. Yani bu davayı açmak için tüm hissedarların bir araya gelmeleri yada ortak hareket etmeleri şart değildir. Bu durumda hissedarlardan birinin Sulh Hukuk Mahkemesi Hakimliğine müracaatı sonucu hukuki süreç başlar. Bu süreçte Hakimlik öncelikle ortaklığın giderilmesi istenen taşınır veya taşınmazın taksim edilebilir olup olmadığını inceler. Hakimlik bunun için teknik bilirkişiler görevlendirir. Bilirkişi heyeti gerekli tüm keşifleri yaparak raporlarını tanzim ederek Hakimliğe sunarlar. Taşınmazın ilgili makamlardan istenilen imar durumu hisse ve hissedarlar tespit edildikten sonra hissedarlara paylaştırma sureti ile bir hissedara müstakil bir parça düşebilecekse ,Paylaşımı seçer, bu mümkün değil ise satışa karar verir.

Satış kararı verildikten sonra tarafların Temyiz etme hakkı elbette mümkündür. Temyiz edilen karar Yargıtay İlgili Hukuk Dairesi tarafından onaylanması durumunda İlgili yer için Satış Memurluğunda satış dosyası oluşturulur. Satış memurluğu dosyayı tevdi aldıktan sonra yerin kıymet takdiri için bilirkişileri tayin eder. Bilirkişiler gerekli keşif ve incelemeden sonra kıymet takdiri raporlarını tanzim ederek süresinde satış memurluğuna sunar. Bu rapor taraflara tebliğ edilir. Süresi içinde itiraz edilememesi durumunda bu rapor kesinleşir. İtiraz durumunda ise dosya hakime geri gelir, hakim tüm itirazları dinleyerek dosyada toplar. Bilirkişileri tayin eder, mahalinde keşif yapar ve raporun yazılması için dosyayı ikinci bilirkişi heyetine verir. Bilirkişi heyetinin verdiği değerle (parasal) ilk Bilirkişi heyetinin tayin ettiği değer arasında bir çelişki yok ise, en yüksek değeri kabul eder. Çelişki var ise yeniden rapor almak suretiyle kafalardaki soru işaretini giderir. Hakimin bu kararı kesindir.

Bu karar ardından dosya tekrar satış memurluğuna tevdi olunur. Memurluk şartname ve satış ilanını hazırlar. Satış ilanı taraflara tebliğ olunur. Gazetede yayınlanır ve ihale aşamasına geçilir.

Hukuki ihtilafın sonlanması açısından malın bir an evvel satılmasına bakılır. Bu nedenle ilk ihalede muhammen değerin yüzde 60'ına yani yüzde kırk eksiğine, eğer alıcı olmaz ise ikinci ihalede yüzde 40'ına yani yüzde 60 eksiğine ihale edilir. Alan olursa KDV, Tellaliye rüsmu, damga vergisi gibi satış bedelinin ferileri ödenerek mal ihale olunur.

İlgilileri, Sulh Hukuk Mahkemesine bir hafta içerisinde ihalenin feshi yolunda dava açabilirler. Ancak itiraz sonucunda haklı çıkılmaması halinde davacıya ihale bedelinin %10'u kadar bir tazminat ödeme yükümlülüğü doğar. Haklı çıkılması durumunda , satış dosyası yeniden aynı işlemleri tekrarlar.

İhalenin feshi yolunda açılan dava rededilir ve karar kesinleşirse, satış memuru taksim tablosu düzenler, taraflara tebliğ eder. İlgili tapu, trafik vs.. dairesine alıcı adına tescilin yapılmasını emreden müzekkeresini gönderir ve dava konusu maldaki ortaklık son bulur.
Av. Celal GÜRBÜZ